Rüyalar Gerçek mi?
Rüyalar Gerçek mi? Yüzyıllar boyunca insanlar rüyaların anlamını sorguladılar. İlk uygarlıklar rüyaları insanlarla tanrılar arasında bir araç olarak düşünmüşlerdir. Yunanlılar ve Romalılar, rüyaların geleceği tahmin edebileceğine inanıyorlardı. O zamandan beri, zaman değişti. Şimdi rüya anlamları ve rüya yorumu hakkında birçok farklı teori var. Bu yazımızda rüyalar gerçek mi sorusuna cevap aramaya çalışacağız.
Rüyalar aslında bir gecede kafamızda canlandırdığımız hikayelerdir; doğrusal bir anlatıyı takip edebilirler veya soyut olabilirler. Bilim adamları, bir gecede yaklaşık 3-6 rüya gördüğümüzü ve bu rüyaların yaklaşık %95’inin ertesi sabah unutulduğunu tahmin ediyor.
Neden Rüya Görürüz?
Bilimsel bir bakış açısından rüya görmek, uykunun REM döngüsü sırasında gerçekleşir. REM uykusu sırasında gözleriniz farklı yönlere hızla hareket eder. Genellikle REM uykusu, uykuya daldıktan 90 dakika sonra gerçekleşir. Beyniniz daha aktif olduğu için bu süre zarfında yoğun rüyalar görme eğiliminde oluruz.
Ertesi gün rüyalarımızı hatırlamaktan sık sık zevk alsak da rüyalarda herhangi bir anlam olup olmadığını deşifre etmek önemlidir. Rüya yorumu ve bunların bir anlam ifade edip etmedikleri konusunda birçok farklı teori vardır ve bu teorilerin çoğu farklı görüşler sunar.
Ünlü psikolog Sigmund Freud, rüyaların bilinçsizce bastırılmış çatışmaları veya istekleri ortaya çıkardığına inanıyordu. Freud’a göre rüyalar, çocukluktan beri bastırılmış olan bir istek veya dürtünün görüntüleridir. Freud’un bilinçaltını anlamak için rüyaları incelemesinin nedeni budur. Bu nedenle Freud’a göre rüyalarınız bastırılmış isteklerinizi size gösterir.
İslam’da Rüyanın Yeri
Kuran, rüya (görme), hulm (rüya), menam (uyku) ve buşra (haberler) gibi rüyalara atıfta bulunmak için çeşitli terimler kullanır. Müslümanlar bazı rüyaları bir tür manevi algı olarak görürler. Bir hadis-i şerifte Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Dindar bir adamın güzel bir rüyası, nübüvvetin kırk altıncı kısmıdır” (Sahih Müslim 2263). Peygamber (s.a.v.)’in bir başka hadisi de şöyle buyurmuştur: “Güzel rüyet (ru’ya) Allah’tandır ve kötü rüya (hulm) şeytandandır; O halde biriniz (rüyasında hoşlanmadığı bir şey) görürse, sol tarafına üç kez tükürsün ve şerrinden Allah’a sığınsın, sonra bu ona asla zarar vermez” (Sahih-i Buhari, 3118). Buna ek olarak, Kuran, Hz. Yusuf’un rüya hikayelerini anlatır ve bu pasajlar, Müslüman alimler tarafından kullanılan rüya tabirlerine ilişkin en önemli referanslardan bazılarını sağlar. Kuran’da ayrıca Hz. İbrahim’in, oğlunu kurban etmesinin emredildiği bir rüya gördüğünü de belirten bir bölüm bulunur. Rüya yorumu Müslüman edebiyatında yerleşik bir ilim haline gelmiştir. Müslümanlar rüya tabirini tanımlamak için Arapça tabir veya tefsirleri kullanırlar.
İslam’da Rüya Tabirleri
Rüya tabirleri alanında çok sayıda Müslüman filozof ve düşünür ortaya çıkmıştır. Son 1500 yılda Müslümanlar tarafından yapılan rüya tabirleri, o düşünürlerin anlayışları ve gözlemlerini yansıtmaktadır. Bu tabirler, mevcut psikologlar tarafından geliştirilen son teorilerin çoğuna karşılık gelmektedir.
İbn Arabi (1164-1240), İslam teolojisini Yunan felsefesiyle birleştiren metafizik bir sistem tasarladı. İslam tarihindeki en ünlü rüya yorumcusu İbn Şirin’dir (653-728). İbn Şirin’in rüya yorumu sistemi hem Kuran’ın hem de Hadis’in Müslümanlara maneviyata saygı duymayı öğrettiği gerçeğini yansıtır. İbn Şirin, bir rüyanın içeriğinin yorumlanmasının rüyayı görenin kişisel özelliklerine ve yaşam koşullarına ve ayrıca rüyanın kendisinin anlamına bağlı olduğunu düşündü. Büyük bir Müslüman bilgin ve düşünür olan İbn Haldun (1332-1402), rüya tabirini bir bilim olarak kabul etmiştir. Mukaddime (Tarihe Giriş) adlı eserinde rüyaları üç türe ayırmıştır:
- Allah’tan gelenler: anlam ve içeriğinde açık ve hatasız rüyalar.
- Meleklerden olanlar: alegori şeklinde alınan ve yorumlanması gereken rüyalar.
- Şeytan’dan gelenler: Bu rüyalar kafa karıştırıcı ve boştur.
Bilgiyi artıran rüyalar vardır. Çoğu rüya, fiziksel çevremizden veya zihinsel durumumuzdan etkilenir. Bu rüyalar kişiye Allah’a olan yolculuğunda yardımcı olmaz. Peygamberlerin gördüğü rüyalara açık rüya denir ve yoruma ihtiyaç duymaz
Gerçek ama belirsiz rüyaların var olması, herkesin onları anlama olanağına sahip olduğu anlamına gelmez. İslami rüya tabiri üzerine birçok çalışma vardır. Bir rüyanın belirli yönleri için kitaplar yazılmış ve anlamlar verilmiştir. Örneğin: rüyada ölüm, dini başarısızlığa, bozulmaya ve dünyada yükselen bir statüye işaret eder. Bir kimsenin bir şeyi yıktığını görmesi, o kişinin Salih, mistik ve manevi olduğuna işaret eder. Rüyada yılan gören kimsenin, kayınvalidesine, çocuğuna veya komşusuna düşman olacağına işaret edilmiştir.
