Namazı Bozan Şeyler
KIRAATİN SIHHATİNİN ŞARTLARI
NAMAZI BOZAN ŞEYLER,
1) Bilerek, bilmeyerek, kasıtlı, kasıtsız, uyanık halde veya uyuklayarak konuşmak namazı bozar.
2) insanlardan istenmesi mümkün olan bir şeyle namazda dua etmek. Mesela: «Allah’ım, bana elbise ver, bana yiyecek ver» anlamlarına gelen: «Allahümme elbisni, Allahümme et’ımni» diye dua etmek de namazı bozar.
3) Birisine selam vermek veya selam verenin selamını almak.
4) Namaz içinde, namazdan olmayan bir işi yapmaya çalışmak.
5) Göğsü Kıble ’den çevirmek.
6) Susam danesi kadar da olsa; namaz içinde, dışarıdan ağza konulan bir şeyi yemek.
Namazda iken, dişler arasında bulunan nohut danesi kadar kırıntıları yemek de namazı bozar. Hatta bu kadar bir şey çiğnenmeden yutulsa, yine namazı ifsat eder.
7) Namazda bir şeyi içmek. Mesela: Açık bir yerde yağmur altında namaz kılarken başınızı yukarı kaldırdığınızda; ağzınıza bir damla yağmur düşse de bu yağmur damlasını yutsanız, namazınız bozulur.
8) Makul bir sebep olmadan, boğazı temizlemeye çalışmak. Makul sebepten maksat, boğazı tıkayan veya okumayı engelleyen balgamı gidermek, önünden geçmek isteyen kimseye namazda olduğunu bildirmek, uyduğu imamın okumadaki hatasını düzeltmek gibi sahih bir gayeye dayanan ve boğaz temizler gibi hareketler namazı bozmaz.
9) Hangi sebepten ötürü olursa olsun, namazda «öf» demek.
10) Secde mahallindeki tozları gidermek, tozlara üfürmek.
11) «Ah», «vah», «ay» diye inlemek.
12) Harf belli olacak şekilde namaz kılanın, namazda kendisinin işiteceği bir sesle ağlaması. Ancak, bu ağlama cennete duyulan özlemden veya Cehenneme karşı hissedilen bir endişeden kaynaklanıyorsa o takdirde namaz bozulmaz.
13) Aksıran bir kimseye «Yerhamükallah» demek de namazı bozar.
14) Namaz dışından yöneltilen bir soruya veya verilen bir habere karşı «La ilahe illellah, elhamdülillah, Sübhanallah» gibi kelimelerle karşılık vermek de namazı bozar.
15) Namazda «La havle» çekmek. Yani «La havle vela kuvvete illa billah’il-Aliyyi’l-Azim» demek. Bu sözün namazı bozup bozmaması için, söyleyenin durumuna bakılır: Eğer Ahiret hayatını düşünerek söylemiş ise namazı bozulmaz; yok, dünya hayatını düşünerek söylemiş ise namazı bozulur.
16) Bir kimse namazda herhangi bir yerini bir kere veya arka arkaya iki defa kaşıdığında namazı bozulmaz. Ama elini kaldırarak bir rekâtta arka arkaya üç defa kaşırsa namazı bozulur.
17) Teyemmümle namaz kılmakta olan ve suyu kullanabilecek durumdaki birinin suyu görmesi de namazını bozar.
18) Mestlerin, mesh sürelerinin namaz içinde dolması.
19) Namazda iken karşıda yazılı olan bir şeyden ezberinde olmayan Fatiha veya diğer süreleri okumak; imam-ı A’zam’a göre, namazı bozar. Ama okuduğu şeyler ezberinde ise, yazıldığı yerden okumak namazı bozmaz. İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed ise; birinci durumun da bozmayacağını savunmuşlardır.
20) Sabah Namazı kılınırken Güneş’in doğması da namazı bozar.
21) Cuma Namazı kılınırken ikindi vaktinin girmesi.
22) Namazda iken özürlünün, özrünün zail olması da namazını bozar. Mesela: Yarasından sürekli kan gelen biri İkindi vaktinde abdest alıp namaza dursa ve son oturuşa oturmadan kanı kesilse ve bu kesiklik Güneş batana kadar sürse, o kıldığı namazı fasid olmuştur.
23) Namaz içinde, her ne süretle olursa olsun, avret sayılan yerlerin üç defa «Sübhanallah» denilecek kadar bir süre açık kalması da namazı bozar.
24) Namaz kılmaktaki bir şahsın üzerine namaza mani oranda bir pislik düştüğünde, bu pislik elbisesinde veya bedeninde üç defa «Sübhanallah» denilecek kadar bir süre kalması.
25) İmama uymuş olan birinin, namazın herhangi bir rüknünü imamıyla birlikte yapmaması da namazım bozar. Mesela: İmamdan evvel rükûa varan ve imam ile birlikte rükûda beklemeden doğrulan; diğer bir ifade ile, rükûda imamıyla birlikte hiç bulunmayan kişinin namazı fasid olmuştur.
26) Gerek namaza giriş tekbirinde ve gerekse namaz içindeki geçiş (intikal) tekbirlerinde «Allah» lafzının «A»smı iki «a» sesi verecek şekilde çekmek.
27) Bir ayeti manasını bozacak şekilde yanlış okumak.
KIRAATİN SIHHATİNİN ŞARTLARI
Namaz içinde bir ayetin yanlış okunması namazı bozar mı, bozmaz mı? Bozarsa hangi durumlarda bozar, bozmazsa hangi hallerde bozmaz, bu hususta şartlar ve ölçüler nelerdir? İşte bunun için namazın rükünlerinden birini teşkil eden. «Kıraat»m sıhhat şartlan üzerinde duracağız.
Kur’an’ın bir kelimesi kasten değiştirildiğinde; manada bir değişiklik meydana gelirse namaz bozulur. Mana değişmezse, namaz bozulmaz.
Mesela: Saffat süresinin son ayetindeki «Sübhane Rabbike Rabbi’I-İzzeti»yi, «Sübhane Rabbina Rabbi’l-İzzeti» yani «Rabbike»yi «Rabbina» diye okumak. Bu namazı bozmaz. Lakin, kelimeyi bu şekilde değiştirmek katiyyen doğru değildir.
Bu konuyla ilgili meseleler üç esas üzerinde değerlendirilir:
1) İ’rab (Gramer) hatası. İ’rab hatası denilince, kelimenin şeddeli, şeddesiz, çekilerek veya çekilmeyerek okunması, üstünlerin esire, esirenin üstün, ötürenin üstün vs. gibi okunması. Gramer hatasıyla mana değişmezse, namaz bil ittifak bozulmaz. Mesela: «Gafürun Rahim» cümlesini «Gafüran Rahima» okumak gibi. Bu durumda namaz bozulmaz. Ama kelimenin harekesinin değişmesiyle mana bozulursa, bu takdirde İmam-ı A’zam ile İmam Muhammed’e göre, namaz bozulur. İmam Ebu Yusuf’a göre; bozulmaz. Mesela:
«Ve asa Ademü Rabbehü (Adem, Rabb’ına karşı geldi)» ayetindeki «Ademü» kelimesi «Ademe», «Rabbehü» kelimesi de «Rabbühü» diye okunduğunda mana tamamen değişir ve: «Rabbi, Adem’e karşı geldi» demek olur. İşte bu durumda, İki İmama göre namaz bozulur. İmam Ebu Yusuf’a göre ise, bozulmaz.
İdgam yapılmış kelimelerin idgamlarını ayırarak, izhar ile okumak da namazı bozmaz. Mesela: «yüdrikküm (size ulaşır)» kelimesini «yüdriküküm» şeklinde okumak gibi.
2) Ayetlerde durulacak yerlerde durulmaması ve durulmayacak yerlerde durulması suretiyle yapılan hatalardır. Durulması gereken yerlerde durulmaması veya başlanılmaması icabeden yerden başlanılması suretlerinde, manalarda değişiklik meydana gelmezse, önceki müctehidler ile onlardan sonra gelen İslam fakihlerinin tamamının görüşlerine göre bu şekildeki okuyuşlar namazı bozmaz. Mesela:
«İnnellezine anıenü ve amilu’s-salihati..» ayetini okurken «essalihat» kelimesi üzerinde durduktan sonra, geriden almadan:
«Ülaike hüm hayru’I-beriyye» cümlesini okumak gibi. Durulması gereken yerlerde durulmayıp geçildiğinde mana değişirse, bazılarına göre, namaz bozulur. Fakat cehalet yaygın olduğundan, bu gibi durumlarda da namazın bozulmayacağı görüşü kabul edilmiştir.
Yine, bir kelimeyi herhangi bir suretle ikiye bölüp okumak da namazı bozmaz. Örneğin; «na’büdü» kelimesinin «na’» hecesini söyledikten sonra alt tarafındaki «büdü» hecelerini biraz ara verdikten sonra söylemek de -sahih kavle göre- namazı bozmaz.
3) Bir harf yerine başka bir harf söylemek de hatadır, yanlıştır.
Harf değişikliğiyle okunan kelimenin manası değişmez ve o kelimenin aynısı Kur’an’da olursa, namaz bozulmaz. Mesela: «İnne’z-zalimin» kelimesini «Inne’z-zalimün» okumak gibi, ki namaz bozulmaz.
Namazda Kur’an okunurken: Bir harfin yerine başka bir harf okunduğunda, mananın değişmesi durumunda şu hususlara dikkat edilir:
- a) Değiştirilen harflerin ağızdan çıkış yerleri birbirlerine yakın olan harfler.
- b) Yakın olmayan harfler.
Yakın olan harflere misal; «gaf» ile «kef» harflerini verebiliriz. Binaenaleyh bir kimse «gaf» ile yazılmış bir kelimeyi yanılarak «kef» ile okursa – ilk müctehidlerden sonra gelen bilginlere göre cehalet yaygın olduğu için- namaz bozulmaz.
Ağızdan çıkış yerleri birbirlerine yakın olmayan iki harfi birbirine kalp etmek ise namazı bozar. Mesela; «sad» ile «Tı» harflerini birbirinden ayırmak kolaydır ve bunların ağızdan çıkış yerleri farklıdır. O halde, bir kimse namazda okuduğu ayette geçen «salihat» kelimesini «talihat» diye okursa, bil ittifak namazı bozulur. Çünkü hem mana değişmiş, hem de Kur’an’da «talihat» diye bir kelime yoktur. «Salihat» iyi şeyler, «talihat» bozuk nesneler anlamına gelir.
«Kul hüvallahü Ahad» ayetindeki «Ahad» kelimesinin sonundaki «d» sesini, «ahat» diye «t» sesi vererek okumak da namazı bozar.
Bir kimse yanılarak okuduğu Kur’an’ı namazı bozacak şekilde yanlış okuduktan sonra, namazdan çıkmadan geri dönerek hatalı okuduğu yeri düzelterek düzgün okusa, namazı sahih olur.
28) Namaz kılmakta olan bir şahıs, son tehıyyat’a oturduktan sonra namaz içinde yapmadığı bir secdeyi hatırlayarak o secdeyi yaptıktan sonra yine «ettehıyyatü» okunacak kadar bir süre oturmayınca namazı bozulur.
29) Misafir olmayan bir kimsenin Sabah Namazının dışındaki namazları kılarken, kendisini misafir sanarak iki rekât kıldıktan sonra selam verse yahut Yatsı Namazını kılarken Teravih Namazı kıldığını zannederek iki rekâtta bir selam verse veya Öğleyi kılarken Cuma Namazı kıldığını düşünerek yine iki rekâtta bir selam verse; bütün bu hallerde namazı bozulur, yeniden kılması gerekir.
